Diyot Nedir?

Yazı içeriğinde Diyot Nedir? Diyot Yapısı Nasıldır? Nasıl Çalışır? Ve Diyot Çeşitleri Nelerdir? Gibi sorulara cevaplar bulacaksınız.

Yunanca dilince iki anlamına gelen “di” ile yol anlamında gelen “ode” ifadeleri birleşerek diyot kelimesi üremiştir. Diyot, bir elektronik elemandır. Baskı devre kartları üzerinde kullanılan diyot, elektrik akımını sadece bir yönde akıtır.

Diyot Yapısı Nasıldır? Nasıl Çalışır?

Germanyum ve silisyum gibi yarı iletken maddelerden üretilen diyotlar, biri anot ve diğeri katot olarak anılan 2 uca sahiptir. Elektronik sektörünün temel elemanlarından olan diyot, P-tipi ve N-tipi şeklinde 2 bölgeden oluşur. P-tipi kısımda pozitif yüklü oyuklar, N-tipi kısımda ise negatif elektronlar bulunur. Böylece sadece doğru kutuplama yapıldığında akım akar.

Diyot üzerinden akım akabilmesi için ileri kutuplama yapılması gerekir. Doğru kutuplama ise diyotun anot ucuna pozitif gerilim ve katot ucuna negatif gerilim uygulanması ile elde edilir. Diyotun anot bacağına negatif gerilim verildiğinde ters kutuplama gerçekleşir ve devreden akım akmaz. Bu özellik elektronik devreler üzerinde; yarım dalga doğrultucu, tam dalga doğrultucu, gerilim koruma, bypass gibi daha birçok amaç için kullanılır.

Diyot Çeşitleri Nelerdir?

Diyot nedir? sorusundan sonra çeşitlerine de değinelim. Teknolojide kullanılan LED, lazer diyot, foto diyot, germanyum ve silikon (normal) diyot, zener diyot, tünel diyot, varaktör (varikap) diyot, shottky diyot, köprü diyot, PIN diyot, gunn diyot… gibi çok sayıda diyot çeşiti vardır.

LED: Çubuk LED modelleri üzerinde bulunan LED (Light Emitting Diode – Işık Yayan Diyot) de bir diyot çeşididir. Doğru kutuplamada farklı renklerde ışık yayarlar.

Lazer Diyot: Tıpkı LED gibi ışık ortaya çıkarır. Fakat daha güçlü ve düz bir ışık üretir. Yarı iletken katkılama ile gücü artırılmıştır.

Foto Diyot: Işık ile iletime geçer. Üzerine düşen ışık arttıkça ters yöndeki sızıntı akımı da artar.

Normal (Germanyum ve Silikon) Diyot: Ters sızma akımı oldukça düşük olan silikon diyotlar, germanyum diyotlara göre daha yüksek ileri gerilim eşik voltajına sahiptir. Germanyum 0,2 – 0,3 V eşik voltajına sahipken, silikon diyotlarda bu değer 0,6 – 1,7 V aralığındadır.

Zener Diyot: Doğru kutuplamada normal diyot gibi çalışır. Ters kutuplamada ise belirli bir voltaj değerine kadar akım geçirmez. Ancak kırılma gerilimine ulaştıktan sonra üzerinden akım akar. Bu değer bellidir. Koruma devrelerinde sıklıkla kullanılır. Ayrıca uçlarına uygulanan gerilimi de sabit tutar.

Tünel Diyot: Oldukça fazla katkılıdırlar. İleri kutuplamada negatif direnç oluşturur. Bu nedenle çok hızlı anahtarlama yaparlar. Tünel etkisi prensibine göre çalışır. Yani gerilim arttığında akım azalır. Ters kutuplamada standart P-N diyot gibi çalışır. Radyo, osilatör veya anahtarlama devrelerinde tercih edilir.

Varaktör Diyot: Diğer adı varikap diyottur. Standart P-N diyot gibi çalışır fakat belirli bir kapasitans oluşturur. İletişim devreleri, uzaktan kumanda devreleri veya osilatörlerde kullanılır.

Schottky Diyot: Doğru polarlamada 0,15 – 0,45 V aralığında çok düşük bir gerilimde bile hemen akım akıtır. Hızlı anahtarlama yapar. Genelde güç devrelerinde kullanılır.

Köprü Diyot: Girişine uygulanan AC gerilimi DC doğru akıma çevirir. 4 adet normal PN diyotun birleşiminden oluşur. Redresör devrelerinde doğrultmaç görevini üstlenirler.

PIN Diyot: Değişken dirençlidir. Yapısı PIN şeklindedir. P yarıiletken bölgesi ve N yarıiletken bölgesi arasında büyük dirençli I bölgesi de vardır. I bölgesinin direnci yüksek frekans altında doğru kutuplamada düşer, ters kutuplamada artar. Modülatör, faz kaydırıcı veya mikrodalga uygulamalarında kullanılır.

Gunn Diyot: Doğru kutuplamada belirli bir voltaj değerinde sadece belli bir süreliğine akım akıtır sonra kesilir. Bu şekilde bir osilasyon oluşturur.